سقف شیروانی از گذشته تا امروز
سقف شیروانی یکی از قدیمیترین و هوشمندانهترین طرحهای معماری در جهان است. از زمانهای بسیار دور، انسان برای محافظت از سرپناه خود در برابر باران، برف و تابش مستقیم آفتاب، بهدنبال طراحی سقفی شیبدار بوده است تا آب بهراحتی از روی آن عبور کند و رطوبت در سازه نفوذ نکند.
در ایران نیز، از دورههای باستان تا عصر قاجار، سیستم سقف شیروانی در قدیم جایگاه ویژهای در معماری مناطق شمالی، غربی و کوهستانی کشور داشته است.
خانههای چوبی شمال ایران با سقفهای سفالی یا چوبی، نمونهای واضح از این سبک معماری سنتی هستند که هم زیبایی خاص خود را داشتند و هم بر اساس شرایط اقلیمی طراحی شده بودند.
در گذشته، سقف شیروانی نهتنها جنبهی عملکردی داشت بلکه نشانهای از ذوق و هنر معماران ایرانی محسوب میشد.
شیب سقف، نوع پوشش و نحوهی چینش سفالها با دقت زیادی انجام میگرفت تا هم از نفوذ آب جلوگیری کند و هم جلوهی زیبایی به خانه بدهد.
اما با گذر زمان، مصالح سنتی جای خود را به مواد مقاومتر و سبکتر دادند.
در نتیجه، سیستم سقف شیروانی مدرن امروزی بهوجود آمد که ضمن حفظ فرم سنتی، از لحاظ دوام، عایقکاری و سرعت نصب بسیار پیشرفتهتر است.
شرکت پارسیس بام با تلفیق این دو دیدگاه — اصالت سنتی و فناوری مدرن — توانسته سقفهایی طراحی و اجرا کند که هم یادآور معماری ایرانی است و هم با استانداردهای جدید همخوانی دارد.
افتخارات پارسیس بام
0
پروژه موفق در سراسر ایران
0
شهر تحت پوشش خدمات پارسیس بام
0
بازدید از وبسایت
مواد و مصالح در سیستم سقف شیروانی در قدیم
در گذشته، ساخت سقف شیروانی با متریالهایی انجام میشد که کاملاً از دل طبیعت بهدست میآمدند.
در آن دوران خبری از ورقهای فلزی یا تایلهای پلیمری نبود، اما معماران ایرانی با استفاده از چوب، سفال، نی و ملاتهای سنتی، سازههایی خلق میکردند که با وجود سادگی، دوام قابلتوجهی داشتند.
در ادامه، نگاهی دقیقتر به مصالح مورد استفاده در سیستم سقف شیروانی در قدیم میاندازیم:
🔹 ۱. چوب؛ اسکلت اصلی سقفهای سنتی
چوب یکی از اصلیترین مصالح در اجرای سقفهای شیبدار قدیمی بود.
نجاران و بناها با استفاده از چوبهای مقاوم مانند چنار، کاج یا بلوط، اسکلت سقف را بهشکل خرپا یا تیرهای مورب میساختند تا بتواند وزن سفالها یا کاهگل را تحمل کند.
اما یکی از مشکلات اساسی چوب، پوسیدگی در اثر رطوبت و حمله حشرات بود. به همین دلیل، در مناطق مرطوب مثل شمال کشور، از چوبهای آغشته به روغن طبیعی یا زغال برای افزایش دوام استفاده میشد.
🔹 ۲. سفال؛ پوشش نهایی و زیبا
در بسیاری از خانههای سنتی، پوشش نهایی سقف از سفالهای دستساز بود.
این سفالها پس از پخت در کوره، بهصورت نیمدایره یا قوسی شکل ساخته میشدند و با دقت روی هم چیده میشدند تا آب باران به پایین هدایت شود.
سقفهای سفالی علاوه بر زیبایی چشمنواز، خاصیت عایق حرارتی هم داشتند و باعث خنکی خانه در تابستان میشدند.
با این حال، وزن زیاد سفال و احتمال شکستگی آن از چالشهای اصلی این سیستم محسوب میشد.
🔹 ۳. نی، کاه و گل؛ مصالح بومی و در دسترس
در روستاها و مناطق کمدرآمد، از نی، کاه و گل برای پوشش سقف استفاده میشد.
ابتدا نیها را بهصورت فشرده در زیر سقف میچیدند، سپس با ترکیب کاه و گل، لایهای محافظ ایجاد میکردند.
این روش ارزان و در دسترس بود، اما دوام زیادی در برابر باد و باران نداشت و معمولاً هر چند سال یکبار باید تعمیر یا بازسازی میشد.
🔹 ۴. ملاتهای سنتی؛ پیونددهنده و محافظ
برای چسباندن یا محکمکردن اجزای سقف، از ملاتهای دستساز شامل گل، آهک، خاکستر و الیاف گیاهی استفاده میشد.
این ملاتها علاوه بر چسبندگی، نقش عایق طبیعی را هم ایفا میکردند و تا حدی از نفوذ رطوبت جلوگیری مینمودند.
🔹 ۵. فلز و آهن در اواخر دوره قاجار
در اواخر دوران قاجار و اوایل پهلوی، با ورود مصالح صنعتی به ایران، از آهن و ورق فلزی در ساخت سقفها استفاده شد.
این مرحله در واقع نقطهی گذار از سیستمهای سنتی به سیستمهای مدرن بود که بعدها شرکتهایی مانند پارسیس بام آن را به شکل کاملاً مهندسیشده توسعه دادند.
مشکلات و محدودیتهای سیستم سقف شیروانی در قدیم
هرچند سیستم سقف شیروانی در قدیم با روشهای سنتی و مصالح طبیعی ساخته میشد، اما این نوع سقفها معایب و محدودیتهایی هم داشتند که در درازمدت باعث فرسودگی و نیاز به تعمیرات مداوم میشد.
در واقع، معماران آن دوران با امکانات محدود خود، نهایت تلاش را برای ساخت سقفی مقاوم میکردند، اما نبود فناوری و مصالح صنعتی باعث بروز چالشهای جدی میشد.
در ادامه به مهمترین مشکلات سیستمهای سقف شیروانی سنتی اشاره میکنیم 👇
🔹 ۱. نفوذ رطوبت و نشت آب باران
یکی از بزرگترین معضلات در سقفهای قدیمی، نشت آب و نفوذ رطوبت بود.
ملاتهای سنتی مانند گل و آهک در برابر بارندگیهای طولانیمدت مقاومت چندانی نداشتند.
به همین دلیل، پس از گذشت چند سال، سفالها جابهجا میشدند و آب از درزها به داخل خانه نفوذ میکرد.
در مناطق شمالی ایران، این مشکل بیشتر دیده میشد و نیاز بود که بعد از هر زمستان، بخشهایی از سقف دوباره ترمیم شود.
🔹 ۲. پوسیدگی چوب و ضعف اسکلت
در سیستمهای قدیمی، تیرهای اصلی و فرعی از چوب ساخته میشدند.
اگر چوب بهدرستی خشک یا روغنکاری نمیشد، در معرض رطوبت، باران یا حشرات بهسرعت پوسیده یا خورده میشد.
در نتیجه، سازهی سقف ضعیف شده و در برخی موارد، سقف فرو میریخت.
امروزه با استفاده از فلزات ضدزنگ و پروفیلهای صنعتی، این مشکل بهطور کامل رفع شده است.
🔹 ۳. وزن زیاد مصالح سنتی
سفال و ملات گل وزن بسیار زیادی داشتند.
این موضوع باعث میشد سقف بار سنگینی به سازهی دیوارها وارد کند و در زلزله یا باد شدید، خطر تخریب افزایش یابد.
در حالی که سقفهای مدرن امروزی با استفاده از ورقهای سبک و مقاوم، چندین برابر ایمنتر و کموزنتر هستند.
🔹 ۴. نبود عایق حرارتی و صوتی مؤثر
هرچند سفال تا حدی از ورود گرما جلوگیری میکرد، اما در مقایسه با عایقهای امروزی مثل پشم سنگ، پلیاستایرن یا فوم، عملکرد ضعیفی داشت.
بنابراین در تابستان فضای زیر سقف بسیار گرم و در زمستان بسیار سرد میشد.
🔹 ۵. دشواری در تعمیر و نگهداری
ترمیم سقفهای سفالی یا چوبی کار آسانی نبود.
برای تعویض چند قطعه سفال، معمولاً باید بخش زیادی از سقف باز میشد.
این کار هم زمانبر بود و هم هزینهبر، و در مناطق بارانی یا کوهستانی مشکلات زیادی ایجاد میکرد.
🔹 ۶. خطر آتشسوزی
در بسیاری از خانههای قدیمی، سقفها از چوب و نی ساخته میشدند.
همین موضوع باعث میشد که در برابر آتشسوزی بسیار آسیبپذیر باشند و کوچکترین جرقه یا حرارت بتواند سقف را از بین ببرد.
تکامل سیستم سقف شیروانی از گذشته تا امروز
سیستم سقف شیروانی در قدیم هرچند با امکانات محدود ساخته میشد، اما پایهگذار یکی از ماندگارترین سبکهای معماری در ایران شد.
از خانههای شمالی با سقفهای سفالی گرفته تا عمارتهای سنتی در مناطق کوهستانی، شیب سقف و زاویه طراحی همیشه نماد هوشمندی معماران ایرانی بوده است.
اما با گذشت زمان، نیاز به دوام، ایمنی و زیبایی بیشتر باعث شد تا سیستمهای جدید سقف شیروانی بهتدریج شکل بگیرند — سیستمهایی که امروزه شرکتهایی مثل پارسیس بام آن را با دقت و فناوری روز اجرا میکنند.
🔹 مرحله اول: گذار از سنتی به نیمهمدرن
در دوران پهلوی، مصالح صنعتی مانند تیرآهن، ورق فلزی و رنگهای ضدزنگ وارد بازار ایران شدند.
این تغییر، باعث شد تا اسکلت چوبی سقفها جای خود را به سازههای فلزی مقاوم بدهد.
در همین زمان بود که ورقهای گالوانیزه و شیروانی رنگی برای اولین بار در مناطق سردسیر ایران استفاده شدند.
🔹 مرحله دوم: ورود فناوریهای عایق و ضدزنگ
در دهههای بعد، مهندسان ایرانی به سراغ متریالهایی رفتند که علاوه بر زیبایی، کارایی فنی بالا هم داشته باشند.
پوششهای مقاوم در برابر زنگزدگی، رنگهای کورهای، عایقهای صوتی و حرارتی مدرن — همه باعث شدند سقفهای شیبدار از یک ساختار ساده به سیستمی پیشرفته و چندلایه تبدیل شوند.
🔹 مرحله سوم: ظهور طراحیهای مدرن و سفارشی
امروزه با پیشرفت ابزارها و نرمافزارهای طراحی سهبعدی، اجرای سقف شیروانی دیگر فقط برای مناطق بارانی نیست.
بلکه در ساختمانهای لوکس، ویلاها و حتی پروژههای شهری مدرن نیز از این سبک استفاده میشود.
شرکت پارسیس بام با بهرهگیری از تجربه در اجرای انواع سقف شیروانی — از تایل سنگریزهای گرفته تا ورقهای طرح سفال و شینگل — توانسته ترکیبی از زیبایی سنتی و دوام صنعتی را ارائه دهد.
🔹 مرحله چهارم: سقف شیروانی هوشمند و مدرن
در سالهای اخیر، استفاده از سیستمهای مدرن مانند سقفهای ضدحریق، سقف با عایق صوتی دوبل، و نصب پنلهای خورشیدی بر روی سقفهای شیبدار گسترش یافته است.
این روند نشان میدهد که مسیر تکامل از گذشته تا امروز، به سمت بهینهسازی انرژی و افزایش عمر مفید سازه پیش میرود.
پروژه های شاخص پارسیس بام
پرسشهای متداول
سیستم سقف شیروانی در قدیم چگونه ساخته میشد؟
در گذشته، سقف شیروانی با استفاده از چوب، سفال، گل و نی ساخته میشد.
چوب بهعنوان اسکلت اصلی، و سفال بهعنوان پوشش نهایی به کار میرفت تا آب باران از سقف عبور نکند.
چرا در گذشته از سقف شیروانی استفاده میکردند؟
بهدلیل بارندگی زیاد در برخی مناطق، سقفهای شیبدار بهترین گزینه برای جلوگیری از تجمع آب بودند.
شیب سقف باعث هدایت طبیعی باران به سمت زمین میشد و از آسیب به دیوارها جلوگیری میکرد.
تفاوت سقف شیروانی قدیمی با سقف شیروانی مدرن چیست؟
سقفهای قدیمی از مصالح طبیعی مثل سفال و چوب ساخته میشدند، اما سقفهای مدرن امروزی از ورقهای فلزی سبک، تایلهای مقاوم و عایقهای ضدآب استفاده میکنند.
در واقع سقفهای جدید دوام و زیبایی بیشتری دارند و نگهداری آنها آسانتر است.
مشکلات اصلی سیستم سقف شیروانی در قدیم چه بود؟
از جمله مشکلات میتوان به نشت آب، پوسیدگی چوب، وزن زیاد و خطر آتشسوزی اشاره کرد.
این معایب باعث شد تا سیستمهای مدرن جایگزین روشهای سنتی شوند.
آیا هنوز هم از سقف شیروانی سنتی استفاده میشود؟
بله، در برخی مناطق روستایی یا برای بازسازی خانههای قدیمی هنوز از سبک سنتی استفاده میشود.
اما بیشتر شرکتهای تخصصی مثل پارسیس بام این طرحها را با مصالح مدرن بازسازی میکنند تا ظاهر سنتی حفظ و دوام افزایش یابد.
